کد مطلب:27075 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:25

گنجینه پرسمان » اديان و مکاتب

با توجه به اين جهتگيري قرآن كريم كه، همة انسانها امت واحدهاند، آيا تعبير به برادر ديني در مورد مسلمين با اين موضع قرآني، ناسازگار نيست؟

1. آيات بسياري در قرآن كريم، به امت واحد بودن نوع انسانها، اشاره كرده است، ازجمله: بقره، 213 ـ يونس، 19، مؤمنون، 52 ـ انبيأ، 92 و...

2. در بسياري از اين آيات به فلسفة تشريع دين پرداخته شده و آن اين كه چون به دلايلي از جمله بهره كشي و به خدمتگيري يكديگر در جامعه، و چالشهاي برخاسته از زندگي مدني، ميان انسانها اختلاف پيش آمد; از اين رو، براي اختلاف رذايل مزبور، خداوند دين و شريعت را به بشر عرضه كرد.(الميزان في تفسير القرآن، علامه طباطبايي، ج 1، ص 111، مؤسسة الاعلمي للمطبوعات.) هم چنان كه در يكي از آيات ياد شده آمده است: كَانَ النَّاسُ أُمَّةً وَ َحِدَةً فَبَعَثَ اللَّهُ النَّبِيِّينَ مُبَشِّرِينَ وَمُنذِرِينَ وَأَنزَلَ مَعَهُمُ الْكِتَـَبَ بِالْحَقِّ لِيَحْكُمَ بَيْنَ النَّاسِ فِيمَا اخْتَلَفُواْ فِيهِ;(بقره،213) مردم (در آغاز) يك دسته بودند، (و ميان آنان تضادي وجود نداشت. به تدريج جوامع و طبقات پديد آمد، و در ميان آنها اختلافات و تضادهايي پيدا شد، در اين حال) خداوند پيامبران را برانگيخت، تا به مردم بشارت و بيم دهد، و كتاب آسماني كه به سوي حق دعوت ميكرد، با آنان فرو فرستاد، تا در ميان مردم، در آن چه اختلاف داشتند، داوري كند. با توجه بر اين، در آياتي كه از همة انسانها، به امت واحد تعبير شده، نه از آن رو كه آنان همه، زيرمجموعة امت اسلامي ميباشند، بلكه به جهتي است كه بدان اشاره شد.

2. در برخي ديگر از آيات مزبور، مانند انبيأ، 92، خطاب امت واحد بههمه انسانها از آن روست كه، همة آنان داراي يك مقصد بوده، و آن دست يابي به زندگي سعادتمند و داشتن پروردگار واحد است.(همان، ج 14، ص 322.)

3. با فرض اين كه، مخاطب تعبير به امت واحد، بهدليل ذكر شده در رديف دوم، به همه انسانها مستند قرآني داشته باشد، ولي قرآن كريم با تعبير مزبور خواسته است به آنان بفهماند، حال كه مقصد و پروردگار واحدي داريد، پس لازم است از اختلاف در دو محور مزبور دست برداشته، همگي بر مدار پروردگار يگانه و به منظور دست يابي به آن مقصد مشترك، حركت كنيد.(همان.)

4. حال اگر انسانها چنين روشي را پيشه خود نساخته، بر گرد خدايان گوناگون حلقه زدند، و متفرق شدند، آيا باز ميتوان آنان را امت واحد ناميد؟ پيداست، با توجه به سفارش آشكار آيه مورد اشاره در ديف دوم كه ميفرمايد: إِنَّ هَـَذِهِيَّ أُمَّتُكُمْ أُمَّةً وَ َحِدَةً وَ أَنَا رَبُّكُمْ فَاعْبُدُونِ ;(انبيأ،92) اين نوع انساني، همة امت واحدي هستند، و من پروردگار شما هستم، پس مرا پرستش كنيد. و آيات مشابه بسيار ديگر، چنان چه ا نسانها چنين نكردند، ديگر نميتوان آنان را امت واحد ناميد، و تنها گروهي كه به اين سفارش قرآني عمل كردهاند، مشمول عنوان مزبور، يعني امت اسلام خواهند بود. پس، حتي با توجه به آيات مورد اشاره در پرسش، تنها ميتوان به گروهي از انسانها كه بر محور عبادت خداي يگانه، گرد هم آمدهاند، امت اسلامي به حساب آورد. عبارت مزبور هم زماني صحيح خواهد بود كه با آخرين و كاملترين دين الهي، يعني اسلام،هم سو باشد، دليل اين امر نيز خاتميت اسلام است كه بررسي آن، در گنجايش اين پاسخ نيست.